ЯМЭФ-та эксперттар Аҙау диңгеҙенең тоҙлолоғон кәметергә һөйләште

– Шулай уҡ экологик мәлдәрҙән – бысранған ағынты һыуҙарҙы ағыҙыу күләме 70 процентҡа кәметелергә һәм ете йөҙ километрҙан ашыу йылға үҙәндәре таҙартылырға тейеш был осраҡта беҙ артабан хәрәкәт итә алһын өсөн, - тип һөйләне Дмитрий Ворона.

Контексты аңлау өсөн булған хәлдең асылын аңлау зарур – 2022 йылда Аҙау диңгеҙе йәнә Рәсәй Федерацияһының эске диңгеҙенә әйләндеИл етәкселеге алдында был уникаль һыу бассейнын һәм уға яҡын территорияларҙы тергеҙеү, төҙөкләндереү, иҡтисади интеграциялау мәсьәләһе килеп торҙо.

Үткән йылдарҙа Аҙау диңгеҙе экосистемаһына ҙур экологик зыян килтерелгән. Хәҙер проблеманың етдилеген аңлау Һөҙөмтәһендә Аҙау буйы үҫешенең берҙәм программаһын булдырыу идеяһы барлыҡҡа килә. Стратегик инициативалар агентлығы уны 2040 йылға тиклем Аҙау буйының тотороҡло үҫеш комплекслы стратегияһына әйләндерә. Өфөләге форум бөтә ҡыҙыҡһыныусыларға йыйылырға һәм диңгеҙҙең экологик проблемаларын хәл итеү, туризмды үҫтереү, инфраструктураны үҫтереү, балыҡ үрсетеү буйынса төрлө министрлыҡтар һәм ведомстволарҙың эшмәкәрлеген көйләргә мөмкинлек бирҙе.

Ҡырым һәм Севастополь ҡушылғандан һуң федераль кимәлдә программа булдырыла, уның сиктәрендә инфраструктура сикләүҙәрен бөтөрөргә һәм ярымутрауҙағы тормошто яҡшыртырға ярҙам итеүсе саралар тормошҡа ашырыла. Был программа 1,5 триллион һум самаһы финанслау менән 1200 саранан торған йыйылманы тәҡдим итә.

- Бының яртыһынан күберәген беҙ тормошҡа ашырҙыҡ та инде. Минеңсә, Ҡырымды яратҡан һәм унда йөрөгән һәр кем ошо инфраструктура проекттары менән файҙаланған. Был Ҡырым күпере лә, «Таврида» трассаһы ла, диңгеҙгә сығыу урындары ла, Симферополь аэропорты ла. Унда энергетика объекттары ла бар, былар барыһы ла беҙҙә бар, – тип һөйләне Рәсәй Федерацияһы Төҙөлөш һәм торлаҡ-коммуналь хужалыҡ министрлығының Төбәк инвестиция программаларын тормошҡа ашырыу департаменты директоры Сергей Карасев.

Шулай ҙа Аҙау буйының бер ҡасан да ҙур сәнәғәт-производство үҙәге булмауы аңлашыла. Был маҡсатҡа ярашлы түгел. Был макрорегиондың 2040 йылға тиклемге глобаль стратегияһы халыҡты 9 миллион кешегә тиклем, ә уртаса ғүмер оҙайлығын 82 йылға тиклем арттырыуҙы күҙ уңында тота. Уртаса эш хаҡының үҫеше 42 меңдән 138 мең һумға тиклем итеү ҡаралған. Тулайым төбәк продуктының үҫеше-1,3 триллиондан 16,5 триллион һумға тиклем. Шул уҡ ваҡытта туристар ағымы 15 миллионға тиклем артырға тейеш. Глобаль һәм ҡатмарлы бурыстар, әммә, осрашыуҙа ҡатнашыусылар фекеренсә, тормошҡа ашырыла. Бынан тыш, күп нәмә эшләнгән, элек һайлаған юлын дауам итеү генә ҡала.