Шулай ҙа күңел түрендә һаҡлаған серҙәре менән бер нисә кеше бүлеште. Рәхмәт уларға! Гәзит уҡыусым, бәйән ителгәндәрҙең бөтәһе лә тиерлек ғазаплы-аҙаплы мөнәсәбәттәр булғанын аңлайһыңдыр. Тик бер генә хаттың авторы һалҡын аҡыл менән эш итә алған – урта йәштәрҙәге ҡатын биш йыл өҙгөләнеп яратҡан кешеһенән комфорт һәм күңел тыныслығы биргән ир хаҡына баш тартҡан. Һинең иғтибарға ике ҡапма-ҡаршылыҡлы ситуация: тәүгеһендә ҡатын төп иғтибарҙы үҙенең күңел кисерештәренә йүнәлтһә, икенсеһендә – бөтә һорау ҙа “тышҡа” (на внешние обстоятельства) бирелгән.
“Ул ваҡыттағы илауҙарым иҫемә төшһә, хәҙер ирем менән рәхәтләнеп көләбеҙ. Белмәйем, нисектер, әммә мин шул ваҡытта уҡ үҙемдең күңел кисерештәремде, “йән һөйгәнем”дең ҡайһы бер ҡылыҡтарын анализлай алыуыма һөйөнөп бөтә алмайым. Шикһеҙ, тормош тәжрибәм дә ярҙам итте был һайлауҙа, ни тиһәң дә, ошоға тиклем тәүге иремдән айырылғайным. Ҡайнар хистәрҙән – улар бит бары эмоциялар, саҡ ҡына ситләшкәндә, “алһыу күҙлек”тән ҡотолаһың ул, тип әйткем килә йәштәргә. Ҡатын кеше нескә күңелле, һәм өҙөлөп һөйгән кешеһенең яратмауы уны әсе ғазаптарға дусар итә. Тағы ла, ир кеше һиңә ҡарата битараф икән, сәсең менән иҙән һеперһәң дә, оҡшамаясаҡһың. Шуға бындай мөнәсәбәттәрҙе башланғысында уҡ юҡҡа сығарыу мөһим. Ир кеше яратһын ул һине! Ә яратҡан ир ҡатынын ҡәҙерләй белә: түшәккә ҡәһүәһе лә, сәскәләр ҙә, бүләктәр ҙә... Ә иң мөһиме – ул һинең ҡулыңды бер ҡасан да, ниндәй генә сәбәп булһа ла, ысҡындырмай! Иремдең мөхәббәт тулы ҡарашын күреү минең өсөн бәхеттең етенсе ҡаты ла инде. Бер ҡасан да был турала бүлешкәнем булмағайны, уңайлы ваҡытты көткәнмендер, ахыры. Ҡыҙҙарға әйткем килә: яратҡан кешегеҙгә ҡарата иғтибарлы булығыҙ. Уның янында һеҙ ниҙәр кисерәһегеҙ, күңелегеҙҙе тыңлағыҙ. Үҙеңде ишетеп өйрәнһәң, кеше кәңәшенә мохтаж түгелһең. Рәхмәт, русса яҙғаным өсөн кисерә күр, башҡорт психологы Әлмира”.
“Миңә 27 йәш. Инде ете йыл һөйөү ялҡынында янам. Янабыҙ, тиһәм, дөрөҫөрәк булыр. Бер-беребеҙҙе бала саҡтан уҡ беләбеҙ, сөнки беҙ – ут күршеләрбеҙ. Ғүмере буйы үҙ-ара бик матур аралашҡан атай-әсәйҙәребеҙ беҙҙең мөхәббәтте ишетеү менән ҡырҡа үҙгәрҙе. Ҡапыл егетемдең ата-әсәһенә мин һәм туғандарым насар булды ла ҡуйҙы. Уға был мөнәсәбәттәрҙе туҡтатырға ҡушылды, минең менән аралашыу ҡәтғи тыйылды. Аптырағас, алйығас, егетем ҡырға эшкә сығып китте. Шулай ҙа хәбәрләшеүебеҙ бер генә көнгә лә туҡтаманы, һөйөүебеҙ усағы дөрләүен дауам итте. Ул ике йылдан ҡайтҡас, яңынан атай-әсәйҙәребеҙҙән фатиха һорап мөрәжәғәт иттек. Был юлы минекеләр ҡаршы төштө. Хатта әсәйем туй үткәреүҙән баш тартты. Әллә күпме ғәйбәт, бысраҡ һүҙ ишеттек, янауҙар, әрләшеүҙәр булып бөттө – ҡот осҡос! Ололар бер-береһенә хәбәр ебәрә торғас, дошманлашып ҡуйҙы. Инде нисәнсе йыл егетем менән ошо ғазап эсендә йәшәйбеҙ. Әлбиттә, ташлашып та ҡараныҡ. Тик уны бер кем менән дә бүлешкем килмәй! Кемделер оҙатҡанын ишетеү ҙә ныҡ тетрәндерҙе, хатта тамаҡтан яҙҙым. Яратам мин уны, ул – мине. Әлеге ваҡытта икебеҙ ҙә яңғыҙ. Икебеҙ ике яҡта. Йыш ҡына аралашабыҙ, һөйләшәбеҙ, серҙәребеҙ менән бүлешәбеҙ. Ҡайһы ваҡыт бергәләп ҡырға сығып китергә лә уйлайбыҙ. Әммә... Атай-әсәйҙәрҙең фатихаһынан башҡа нисек йәшәргә? Ни өсөн улар беҙҙең тормошобоҙға ҡыҫыла? Беҙҙе бәхетһеҙ итеү уларға ни бирә? Ни өсөн улар беҙҙе ишетмәй? Ниңә тормош шулай ғазаплы? Беҙгә нимә эшләргә?”.
Тәүге хат икенсеһенә яуап һымаҡ, килешәһеңме? Тормош тәжрибәһе туплаған, үҙ йәшәйешен, үҙенең кисерештәрен анализлай белгән ҡатын ул. Күптән таныш булһаҡ та, мөхәббәт тарихын тәүгә ишетеүем. Ҡоро ғына һүҙҙәр артында ниндәйерәк даръя ҡайнағандыр күңелендә – үҙе генә белә. Бер нәмәне генә һыҙыҡ аҫтына алғым килә – бөтә һорауҙарҙы иң беренсе нәүбәттә үҙеңә биреп өйрәнеү тик һинең файҙаға. Тәүҙә уйла, һуңынан ғына эшлә, шулай бит?
Икенсе хатты уҡып, бер көлдөм, бер көйҙөм. “Әгәр ҙә һеҙ ысынлап та бер-берегеҙҙе яратһағыҙ, күптән бергә булыр инегеҙ. Үҙегеҙҙе түгел, ошо ғазап тойғоларын яратаһығыҙ”, – булды яуабым. Һәм мин, нисәнсе тапҡыр инде, тағы ла инандым – бәхетһеҙҙәр бәхетһеҙҙәрҙе тәрбиәләй. Әлбиттә, был сылбырҙы өҙөргә була. Бының өсөн теләк һәм рухи көс кәрәк. Үҙегеҙҙең ни теләгәнегеҙҙе аңлау мөһим. Һорауҙарҙы башҡаларға түгел, үҙегеҙгә биреп өйрәнегеҙ. “Ни өсөн бер тапҡыр ғына бирелгән ғүмеремде кемдер әйткәнсә, уның сценарийы буйынса йәшәргә тейешмен?” – бына ошо төп һорауға яуапты тик үҙегеҙҙән эҙләп өйрәнегеҙ. Был еңел түгел, әммә мөмкин. Шулай уҡ үҙемдең ярҙамымды ла тәҡдим итәм – селтәрҙә битләүем һәр ваҡыт асыҡ.
Психолог Әлмира ИСХАҠОВА әҙерләне.