Өлгөлө атайҙарға – лайыҡлы баһа

Ғаиләлә атай һүҙе, атай абруйы, атай тәр­биәһе ҙур роль уйнай. 2020 йылда Баш­ҡортостандың Йәмәғәт палатаһы булдырған “Атай­лыҡ даны” премияһы йәм­ғиәте­беҙҙә атайҙарҙың абруйын күтәреүгә, ғаилә ҡим­мәттәрен һәм йолаларын тергеҙеүгә, балаларҙы тәр­биәләүҙә атай­ҙарҙың ролен көсәйтеүгә йүнәлтелгән.
Конкурс өсөнсө тапҡыр үткәрелде. Быйыл унда 218 ғаилә башлығы ҡатнаш­ҡан. "Беҙҙең республикала шундай өлгөлө  атайҙар булыуы һоҡ­ландыра. Уларҙың ҡайһы бе­реһе бөгөнгө тан­танаға үт­мәһә лә, конкурста ҡатна­шыусы һәр атай – еңеүсе", – тине, сарала ҡатнашыусы­лар­ҙы тәбрикләп, конкурс комис­сияһы рәйесе, БР Йә­мәғәт палатаһы рәйесе урын­баҫары Рәмил Рәхимов. Бү­ләкләнеү­селәр араһында күп балалы атайҙар ҙа, тәрбиәгә бала алыу­сылар ҙа, үҙҙәренең хеҙ­мәте, йәмәғәтселек эше менән башҡаларға өлгө булып тороусылар ҙа бар. 
Мәҫәлән, Йылайыр районынан балалар-үҫмерҙәр спорт мәктәбендә тренер булып эшләүсе  Даян Аҡҡужин – биш бала атаһы. Әбйәлил районынан Рөстәм Баймөхәмәтовтың берҙәм һәм татыу ғаиләһендә һигеҙ бала тәрбиәләнә. Янғын һүндереүсе булып эшләүсе атайҙары улар өсөн ысын ҡаһарманлыҡ өлгөһө булып тора. Баймаҡ районынан 85 йәшлек Ғибәтулла Туйсин – иң күп балалы атайҙарҙың бе­реһе, улар ҡатыны менән ун балаға ғүмер биреп, оло тормош юлына сығарған. Шулай ҙа иң күп балалы атай – Краснокама районынан   Аис Маликов. Улар ҡатыны Гөлсирен менән 39 балаға атай-әсәй   булып иҫәпләнә. Шуның ал­тауһы үҙҙәренеке булһа, 33-өн тәрбиәгә алғандар. Балалар йортонан бала алыу теләге үҙҙәренең ҡыҙ һәм улдары үҫеп, тыуған йортонан сығып киткәс бар­лыҡҡа килә. Тәүҙә дүртәүҙе генә алырға уйла­һалар, ата-әсә ҡарауы­нан мәхрүм бала­ларҙы күреп,  уларҙың яҙмы­шына битараф ҡала алмайҙар. Һөҙөмтәлә Башҡортостанда иң ҙур ғаилә барлыҡҡа килә. Ҙур йортта һәр балаға урын да, күңел йылыһы ла, хәс­тәрлекле мө­нәсәбәт тә табыла. Хужалыҡ эштәрендә  лә ихлас ярҙам итә улар. Эшлә­гәндең ашы бар, тигәндәй, ғаилә башлығы бал ҡорттары ла тота, мал да үр­сетә, баҡса ла үҫтерәләр.  
Лауреаттар араһында гәзи­тебеҙҙең күптәнге дуҫы, Белорет районынан әүҙем авто­рыбыҙ Нурулла Миһранов та бар. Әйткәндәй,  ул – “Атай­лыҡ даны” премияһына лайыҡ булыусы иң оло атайҙарҙың береһе. 86 йәшен тултырған аҡһаҡал үҙенең тормошо, хеҙ­мәте, балалары менән күп­тәргә өлгө булырлыҡ. Улар ҡатыны Мөнирә Ғәрифйән ҡыҙы  менән 35 йылдан ашыу татыу ғүмер кисереп, алты балаға ғүмер биргәндәр һәм улар янына тағы бер  баланы тәрбиәгә алып, оло тормош юлына сығарғандар. Ғүмерен балаларға белем биреүгә бағышлаған ветеран, оло йәштә булыуына ҡарамаҫтан, әүҙем тормош алып бара: ауылда ветерандар советын етәкләй, мәктәп тормошо менән дә ҡыҙыҡһынып тора. Үҙе төҙөткән һәм ғүмер буйы эшләгән мәктәбендә уның һәм шулай уҡ уҡытыусы булып эшләүсе ҡатынының тырыш­лығы менән тыуған яҡты өйрәнеү музейы асыла. Әйт­кәндәй, быйыл ул матбуғат баҫмаларына  яҙылған  уҡыу­сыларға үҙенең шәхси пре­мияһын да булдырған.  50 йыллап матбуғат баҫмала­рына яҙышҡан кеше булараҡ,  гәзит-журналдарға яҙылыуҙы ойоштороуҙы үҙенең төп бурысы тип иҫәпләй.
Бихисап грамотаһы, “Ал да нур сәс халҡыңа!” миҙалы, Белорет районының почетлы гражданы һәм почетлы ветераны тигән маҡтаулы исем­дәргә лайыҡ булыуы ла  уның  йәмғиәтебеҙҙең әүҙем гражданы булыуын раҫлай.
Әлбиттә, үҙенең төп ҡаҙа­нышы итеп ул балаларын иҫәпләй. Ә балалары ата­һының исеменә тап төшөрмәй. Барыһы ла юғары белем алып, хеҙмәт урынында ҙур уңыш­тарға өлгәшкәндәр. Нурулла Мөхөтдин улы әле 18 ейән-ейәнсәргә, туғыҙ бүлә-бү­лә­сәргә яратҡан ҡартатай ҙа. 
– Атайымдың  өйҙә бер ҡа­сан да тауыш күтәргәне булманы. Балаларҙы бик яратты, шул уҡ ваҡытта талапсан да булды. Ғаиләлә һәр бере­беҙҙең үҙ эше була торғайны, шуны ҡабатлап әйттермәй генә һәр кем эшләп ҡуя ине.  Тәрбиәгә алған ҡыҙҙы ла улар үҙҙәренеке кеүек күреп үҫ­терҙе. Ул ваҡытта ҡыҙ­лыҡҡа йәиһә опекунға алыу тигән нәмә булманы, өләсәһе үлгәс, әсәйем менән атайым алып ҡайтты ла, Шамилә беҙҙә йәшәй башланы. Атайымдың уҡыусыһы ине ул, – тип һөй­ләй Өфөлә йәшәүсе ҡыҙы Миләүшә Моратшина. 
Тантанала иң тулҡынлан­дырғыс мәл  хәрби операция­ла улдарын юғалтҡан атай­ҙарҙы тәбрикләү бул­ғандыр. Һалмаҡ ҡына сәхнәгә күтә­релгән атайҙарҙың йөҙ­ҙәре уйсан, күҙҙәре моңһоу.  Ғәзиз улдарын юғалтыуға бер йыл да тулмаған бит... Кеме­һелер – мартта, кемеһелер майҙа ғына Украиналағы хәр­би операцияла тыуған илебеҙ тыныс­лығын һаҡлап һәләк булған...  
Илебеҙҙе һаҡлап үҙ ғүмерен аямаған 10 батырҙың атаһына “Атайлыҡ даны”  премияһы тапшырылды. Ысын геройҙар тәрбиәләгән   был атайҙар, әлбиттә, иң оло хөрмәткә лайыҡ. Улар араһында Миәкә районынан Илфат Фәтихов, Шишмә районынан Исмәғил Нурлығаянов, Учалы районынан Абрар Хәйруллин, Миәкә районынан Хәбир Йәны­шев  бар. Илфат Рәүеф улы Фәти­хов Стәрлетамаҡта “Газпром” асыҡ акционерҙар йәмғиә­тендә иретеп-йә­бештереүсе булып эшләгән, әле хаҡлы ялда. Уларҙың бәхетле ғаи­ләһендә ике бала донъяға килгән. Улдары Айрат һәм ҡыҙҙары Ҡәҙриәгә үҙҙә­ренең миҫалында матур тәрбиә биргәндәр. Ғәҙел, эшһөйәр һәм илһөйәр булып үҫкән Айрат килешеү буйынса һауа-десант ғәскәрҙәрендә командир булып хеҙмәт иткән.  Ҡыҙғанысҡа ҡаршы, Украинала махсус операцияла хәрби бурысын үтәгән ва­ҡытта уның  ғүмере өҙөлә. Ҡыйыулығы һәм   күрһәткән батырлығы өсөн өлкән сержант Айрат Фәтихов үлгәндән һуң  Ҡаһар­манлыҡ ордены менән  бүләк­ләнеүгә тәҡдим ителгән. 
Учалы районынан Абрар Кирам улы Хәйруллин да –  өлгөлө ғаилә башлығы. Ҡа­тыны менән улар өс улға ғүмер биреп, ысын ир-егет итеп тәрбиәләгәндәр. Бәлә­кәй улдары Ирек өсөн атаһы һәм ағайҙары өлгө булып тора.  Өлкән улдары Артур Өфө политехник техникумын тамамлап, Ульяновск ҡалаһында килешеү буйынса хеҙмәт ит­кән. Уртансы улдары Тимур Белорет  металлургия техникумында белем алған, 2016 йылда килешеү буйынса хәр­би хеҙмәткә киткән.  2022 йыл­дың 10 майында Украинала хәрби операцияла ба­тырҙарса һәләк булған. Үл­гәндән һуң Ҡаһарманлыҡ ордены менән бүләкләнгән. 
Финалсыларҙың һәр бере­һенә “Атайлыҡ даны” билдәһе,  “Асы” шифаханаһына ял көнө турына сертификат, унау­һына өҫтәмә рәүештә ете көнгә республика шифаханаларына юллама тапшырылды. Бынан тыш, сарала ҡат­на­шыусы атайҙар төрлө ойош­маның ҡиммәтле бүләктәрен дә алды. Рес­пуб­ликабыҙҙа ошондай атай абруйын күтә­реүсе матур са­раның ойошторолоуы, һис шикһеҙ, ҙур әһәмиәткә эйә.

Сажиҙә ЛОТФУЛЛИНА.
Валерий ШАХОВ фотолары.